- Czantoria

Wisła – Soszów – Czantoria – Ustroń – Orłowa – Prz. Salmopolska

(Beskid Śląski) 14.07.2009

Informacje ogólne

Długość trasy: 26,6km

Najwyższy punkt trasy: Wielka Czantoria 995m n.p.m.

Najniższy punkt trasy: Ustroń Polana 390m n.p.m.

Przewyższenie bezwzględne: 605m

Podejścia

Łączna długość podejść: 13,8km

Łączna wysokość podejść: 1470m

Średnie nachylenie: 10,6%

Schroniska

Schronisko Soszów, Bacówka Światowid, Chata Na Czantoryji, Chata Na Orłowej, Telesforówka

Szczyty

Czupel (591m n.p.m.) szczyt na trasie z Wisły Jaworniki na Soszów, bezleśny teren, z punktem widokowym.

Soszów Wielki (886m n.p.m.) - szczyt górski w Paśmie Czantorii w Beskidzie Śląskim przedzielony granicą państwową pomiędzy Polską a Czechami. Poniżej szczytu prywatne schronisko turystyczne zbudowane w 1932 roku. Obok schroniska węzeł szlaków turystycznych prowadzących w kierunku Czantorii Wielkiej i Stożka oraz m.in do Wisły Jawornik. Przez szczyt przebiega Główny Szlak Beskidzki.

Soszów Mały (762m n.p.m.) – szczyt w Paśmie Czantorii w Beskidzie Śląskim.

Przełęcz Beskidek (684m n.p.m.) przełęcz w Paśmie Czantorii w Beskidzie Śląskim. Znajduje się w głównym grzbiecie wspomnianego pasma, którym biegnie granica polsko-czeska. Oddziela Wielką Czantorię (na północy) od Małego Soszowa (na południu). Przełęcz Beskidek stanowi połączenie między dolinami potoków: Jawornika (dopływ Wisły) po stronie wschodniej i Strzelmy (dopływ Głuchówki) po stronie zachodniej. Jest najniższym punktem wododziału Wisły i Olzy (czyli i Odry) na południe od szczytu Czantorii. Przez przełęcz biegnie pieszy czerwony szlak turystyczny z Wielkiej Czantorii (0:45 h, z powrotem 1:20 h) na Soszów Wielki (0:40 h w obie strony) i dalej na Stożek Wielki (Główny Szlak Beskidzki). Znajduje się tutaj również węzeł szlaku czarnego do Wisły Jawornika (0:30 h, z powrotem 0:45 h) oraz szlaków czeskich – niebieskiego z Soszowa na Wielką Czantorię (biegnie równolegle z polskim szlakiem czerwonym) i zielonego do Nydku (1:00 h, z powrotem 1:15 h). Przez przełęcz biegnie wąska, leśna droga z Wisły Jawornika do Nydku. Do czasu ustanowienia granicy w 1920 r. (a i później również) stanowiła ona dość uczęszczane przejście, łączące obie miejscowości. Po II wojnie światowej na przełęczy funkcjonowało przejście małego ruchu granicznego "Beskidek – Beskydek". 21 grudnia 2007 r. w związku z wejściem Polski do strefy Schengen przestało ono funkcjonować.

Wielka Czantoria (995m n.p.m.) – najwyższe wzniesienie Pasma Czantorii w Beskidzie Śląskim, dominujące w północnej części tego pasma. Jest jednocześnie szczytem granicznym między Polską a Czechami oraz najwyższym szczytem czeskiej części Beskidu Śląskiego. Przez szczyt przebiega także główny wododział Polski, stanowiący granicę między zlewiskami Wisły i Odry. Szczyt charakteryzuje się stromymi zboczami od wschodu i zachodu – różnica wysokości pomiędzy położonym u stóp góry Ustroniem, a szczytem wynosi 630m.

Czantoria porośnięta jest w większości lasami bukowymi i świerkowo-jodłowymi, miejscami z udziałem jaworów, jesionów, modrzewi i in. Po obu stronach granicy państwowej w partiach podszczytowych znajdują się leśne rezerwaty przyrody: po stronie polskiej rezerwat "Czantoria", a po stronie czeskiej rezerwat "Čantoryje". Na zboczach i szczycie Czantorii Wielkiej występują także trawiaste polany. Nazwa "Czantoria" została wzmiankowana w zapiskach po raz pierwszy w dyplomie księcia cieszyńskiego Adama Wacława z dnia 3 października 1615 r., w którym ten rozgranicza swoje posiadłości od dóbr Adama Goczałkowskiego z Goczałkowic (Archiwum Państw. Cieszyn, Zespół Komora Cieszyńska, sygn. 85). Na położoną poniżej szczytu polanę Stokłosica dociera kolej linowa krzesełkowa z Ustronia Polany wybudowana w 1967 r. i zmodernizowana w 2007 r. Dzięki temu Czantoria jest bardzo popularna wśród turystów i narciarzy. Obok górnej stacji znajduję się maszt przekaźnikowy. Czantoria to także dobry punkt widokowy. Obserwować można z niej panoramę Beskidu Śląskiego i Beskidu Morawsko-Śląskiego, rzekę Wisłę oraz Pogórze Śląskie i Górny Śląsk – przy dobrej pogodzie widoczny jest Zbiornik Goczałkowicki i dalej stopniowo w stronę zachodnią - elektrownia Łaziska, miasta: Żory i Jastrzębie-Zdrój, elektrownia
Rybnik, hałda w Rydułtowach, miasto Wodzisław Śląski, elektrownie Dziećmorowice w Czechach. Na samym szczycie góry, po czeskiej stronie granicy, znajduje się stalowa wieża widokowa (wstęp płatny) z platformą na wysokości 29metrów oraz bufet. Na grzbiecie góry, kilkaset metrów na zachód od szczytu,

znajduje się czeskie schronisko turystyczne na Czantorii (właściwie pod Czantorią Wielką), zbudowane jeszcze przez niemiecką organizację turystyczną Beskidenverein w 1904 r. Tam też znajdowało się turystyczne przejście graniczne. Czantoria Wielka stanowi duży węzeł szlaków turystycznych, którymi można dojść m.in. na Soszów Wielki, Czantorię Małą, Stożek i Tuł oraz do Ustronia, Nydka i Trzyńca (Republika Czeska). Przez szczyt przebiega Główny Szlak Beskidzki im. Kazimierza Sosnowskiego.

Rez. Czantoria - leśny, częściowy rezerwat przyrody w mieście Ustroń w województwie śląskim. Utworzony 12 listopada 1996 r. zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa o powierzchni 97,71ha. Rezerwat usytuowany jest na stromych, północnych stokach Wielkiej Czantorii w północno-zachodniej części Beskidu Śląskiego, ponad dolinką potoku Gronik. Ochronie podlegają dolnoreglowe zbiorowiska leśne o charakterze naturalnym z drzewostanami jaworowymi, klonowymi i jesionowymi, tworzącymi następujące zespoły: kwaśna buczyna górska, żyzna buczyna karpacka, jaworzyna karpacka.

Orłowa (813m n.p.m.) - góra w Beskidzie Śląskim, w północnej części Pasma Równicy. Orłowa jest rozległą górą, oddzieloną od samej Równicy głęboko wciętą przełęczą Beskidek (662m n.p.m.). Ma kształt potężnego rogalika zwróconego rogami ku południowi. Ramię wschodnie i środek owego rogalika leżą w głównym grzbiecie pasma, zaś ramię zachodnie, rozszerzające się na końcu, opada ku dolinom Dobki i Suchej Dobki. Kulminacja znajduje się w środku owego rogalika, w grzbiecie głównym pasma. Wzdłuż wewnętrznego łuku sierpowatego grzbietu ciągną się widokowe polany z rozrzuconymi zabudowaniami osiedla Orłowa. Dawniej znajdował się na nich jeden z największych ustrońskich szałasów. Z polany szczytowej na Orłowej rozciąga się ładny widok na Równicę oraz Ustroń i Wisłę. Na polanie poniżej szczytu znajdowało się prywatne schronisko górskie - Chata na Orłowej, ponownie otwarte dla turystów w 2009 roku.

Świniarka (700m n.p.m.) - szczyt w Beskidzie Śląskim w okolicach Brenny.

Trzy Kopce Wiślańskie (810m n.p.m.) - szczyt w paśmie Równicy w Beskidzie Śląskim. Wyraźne (patrząc od północy) spiętrzenie Trzech Kopców Wiślańskich, o dwóch niepozornych kulminacjach, stanowi zwornik dla bocznej odnogi Kamiennego - Bukowej - Obory, odchodzącej w kierunku zachodnim oraz dla grzbieciku Gronika (662m n.p.m.), odgałęziającego się tu ku

północnemu wschodowi. Ku północy opadają spod Trzech Kopców Wiślańskich widokowe polany z maleńkim osiedlem Nowa Łąka. Nazwa góry pochodzi od jej położenia na styku granic trzech miejscowości: Ustronia, Wisły i Brennej. W początkowym okresie rozwoju osadnictwa na tych terenach każda jednostka osadnicza znaczyła swe granice nacięciami na korze drzew ("zakrzosy") lub właśnie kopcami układanymi z kamieni. Przymiotnik "Wiślańskie" dodano w celu odróżnienia góry od innych Trzech Kopców. Ze szczytu piękny widok na Skrzyczne (1257m n.p.m.), Kotarz (974m n.p.m.), Grabową (905m n.p.m.), grzbiet Starego Gronia, osiedle Świniorka (ok. 700m n.p.m.), Orłową (813m n.p.m.), Równicę (884m n.p.m.) i Czantorię (995m n.p.m.). Na grzbiecie Trzech Kopców znajduje się punkt gastronomiczny oraz miejsca noclegowe w małym prywatnym schronisku górskim "Telesforówka".

Smerekowiec (835m n.p.m.) - niewybitny szczyt w Paśmie Baraniej Góry w Beskidzie Śląskim, wznoszący się w bocznym pasemku Równicy. To właśnie na szczycie Smerekowca główny grzbiet pasemka Równicy, biegnący od Przełęczy Salmopolskiej, zakręca pod kątem prostym w kierunku północno-zachodnim. Szczyt ten jest zwornikiem dla bocznego ramienia Czupla. Niekiedy nazwą "Smerekowiec" określa się cały odcinek grzbietu od Czupla prawie po Jawierzny. Z pod szczytu swój początek ma Wilczy Potok.

Jawierzny (799m n.p.m.)- niewybitne, płaskie i prawie w całości zalesione wzniesienie w grzbiecie pasemka Równicy w Beskidzie Śląskim, pierwsze na południowy zachód licząc od Przełęczy Salmopolskiej.

Przełęcz Salmopolska (934m n.p.m.), w paśmie Baraniej Góry zwanym także Wiślańskim, w Beskidzie Śląskim. Jest obok przełęczy Kubalonka istotną przełęczą komunikacyjną w tym paśmie - przebiega przez nią droga z Wisły do Szczyrku. Zwyczajowa nazwa Biały Krzyż pochodzi od białego, drewnianego krzyża, znajdującego się tuż nad drogą na samej przełęczy. Zasadniczo odnosi się do do miejsca w otoczeniu krzyża, jednak często jest odnoszona (niewłaściwie) do samej przełęczy. Nazwa Salmopol dotyczy również osady, położonej poniżej przełęczy po stronie doliny Żylicy, tworzącej niegdyś osobną miejscowość, a obecnie należącą do Szczyrku. Salmopol mieli założyć ewangelicy ze Śląska Cieszyńskiego, uchodzący w te rejony przed prześladowaniami religijnymi. W 1771 r. przez Przełęcz Salmopolską wycofywali się na Śląsk Cieszyński konfederaci barscy z litewskiej dywizji Szyca, ścigani po przegranej bitwie w Szczyrku przez

przeważające siły rosyjskie. Tuż obok krzyża w 1932 r. zbudowane zostało niemieckie schronisko, nazywane "Gospodą Antoniego" lub po prostu "Białym Krzyżem". Schronisko spłonęło 15 lutego 1945 r. w czasie potyczki polskich partyzantów, wycofujących się z Brennej, ze stacjonującym w nim oddziałem SS. Po II wojnie przez wiele lat w domu Jana Cieślara, położonym pod samą przełęczą, mieściła się popularna stacja turystyczna PTTK, dziś już nie istniejąca. Obecnie znajduje się tu zajazd "Biały Krzyż", drewniany bar, parking oraz przystanek autobusowy. W 1965-68 wybudowano przez przełęcz atrakcyjną krajoznawczo szosę, łączącą bezpośrednio Szczyrk z Wisłą. Szosa wspina się ze Szczyrku przez Salmopol w górę sześcioma zakosami, przechodzi przez przełęcz na stronę doliny Brennicy, po czym przekracza odgałęziający się tu grzbiet pasma Równicy i trawersując zachodnie stoki Malinowa śmiało opada do doliny Malinki. Drogę tę, długości 13km, wybudowaną kosztem 30mln ówczesnych złotych, oddano do użytku 22 lipca 1968 r. Przełęcz Salmopolska stała się w ten sposób najwyższą dostępną komunikacyjnie przełęczą w Beskidzie Śląskim, zaś po Przełęczy Lipnickiej (Krowiarki) u stóp Babiej Góry - drugą w całych polskich Beskidach. W pobliżu przełęczy znajduje się Jaskinia Salmopolska, której korytarze osiągają długość ponad 100metrów. Ze względu na zawaliskowy charakter korytarzy nie jest jednak oficjalnie udostępniona do zwiedzania (jako pomnik przyrody nieożywionej podlega ochronie prawnej).

Pełna galeria znajduje się pod poniższym linkiem:
http://www.przemyslawjakubiak.pl.tl/Galeria/kat-16.htm